Ha Jur,
Zomer! De zomer loopt al op z’n eind, de hittegolf is voorbij, maar ik denk vooral aan Summer, waarmee Ali Smith onlangs haar seizoenenkwartet heeft voltooid. De cyclus is een triomf van inventiviteit en verbeelding, in haar gepatenteerde tovertaal, tegen het decor van de actualiteit. Vier romans in vijf jaar – en wat voor romans!
Continue Reading…
Beste Joep,
Ooit, ergens in het eerste decennium van deze eeuw, in een vervallen huis op een Calabrische klif, vatten we het (on-)zalige idee op om de 57 gedichten van Ossi di seppia van Eugenio Montale te gaan vertalen in het Nederlands. Het begon allemaal bij die gekke zonnebloem:
Portami il girasole ch’io lo trapianti
nel mio terreno bruciato dal salino,
e mostri tutto il giorno agli azzurri specchianti
del cielo l’ansietà del suo volto giallino.
Tendono alla chiarità le cose oscure,
si esauriscono i corpi in un fluire
di tinte: queste in musiche. Svanire
è dunque la ventura delle venture.
Portami tu la pianta che conduce
dove sorgono bionde trasparenze
e vapora la vita quale essenza;
portami il girasole impazzito di luce.
In 2025 is het 100 jaar geleden dat deze zonnebloem het licht zag (pun intended) en Montale als een komeet aan het firmament van grote moderne dichters verscheen (een halve eeuw later won hij de Nobelprijs). ‘Montales poëzie heeft een zorgvuldig bewaakte reputatie van onvertaalbaarheid,’ schreef Marko Fondse na de dood van de dichter in 1981. Wij hebben die vermeende onvertaalbaarheid nu onder de loep genomen in ons essay in Filter (‘Een vogel opzetten en laten zingen‘) en komen met de conclusie dat Montale vertaalbaar is, gegeven onze eigen conceptualisatie van vertaalbaarheid uiteraard. Zou het niet goed zijn als we in 2025 onze eigen vertalingen na al die jaren het nest uit laten vliegen?
Beste Joep,
Vorig jaar mocht ik optreden op Skilling the Senses, een symposium in Utrecht met bijzondere aandacht voor maken en gewaarworden. De line-up bleek losjes geënt te zijn op de verschillende klassieke zintuigen. Ik was zien. Eigenlijk kijken. Er was een ruikdame en een voeldame. En een hoorman, of iets in die richting. Proeven kwam de volgende dag.
De ruikdame liet ons ruiken, uiteraard. Olibanum! Ze lokte ons naar de wereld van Duizend-en-een nacht en van het Hooglied:
Mijn geliefde is mij een bundeltje mirre,
rustend tussen mijn borsten
Ik stond op om mijn geliefde open te doen,
mijn handen dropen van de mirre,
mijn vingers van vloeiende mirre
op de greep van de grendel
Zijn wangen zijn als balsembedden,
perken van kruiden,
zijn lippen zijn leliën,
druipend van vloeiende mirre.
[ Als het goed is ga jij in nu – in dit register – als volgt verder ]:
Mijn vreugde staat gelijk aan
twaalf Ethiopische geiten, stil in het ochtendlicht.
O Heer, Gij zijt zoutplaten en koperen gietelingen,
groots als rijpe gerst die wuift in de machtige wind.
Haar borsten zijn zes witte ossen beladen met rollen
langvezelig Egyptisch katoen. Mijn liefde is honderd
kruiken honing. Scheepsladingen thuya zijn wat
mijn lichaam tegen jouw lichaam wil zeggen.
Het lijkt alweer zo lang geleden, maar ik wilde je de prachtige gedichten van Jack Gilbert in herinnering brengen. Vorig jaar betaalden we dik voor de vertaalrechten om slechts vier gedichten van Gilbert te kunnen publiceren in Terras. We moeten nog steeds op zoek naar een uitgever die handiger is in het contact met de reus Knopf dan wij zijn, en ons helpt Gilbert echt te ontsluiten voor het Nederlandse taalgebied.
Maar de ruikdame liet ons niet alleen ruiken. Ze liet ons ook voelen. Ze had zelf het tactiele vers Sudan Parigi (Marinetti, 1920) exact nageknutseld en meegenomen, en liet deze door de zaal gaan tot we allemaal hetzelfde vachtje hadden geaaid.
’s Avonds kwam ik thuis en toen – dit is echt waar – kwam mijn oudste dochter op mij af en zei, ‘Kijk papa. Voel eens papa, dit heb ik vandaag gemaakt!’:
Laat ik je vertellen dat ik laatst de Middellandse Zee
voor het eerst ontmoette en het was een beetje
als het ontmoeten van een vergeten acteur.
Beste Jur,
Een ontmoeting met de Middellandse Zee – dan denken jij en ik meteen aan Eugenio Montale, de dichter die opgroeide aan de Ligurische kust en zijn metafysische ontsnappingspoëzie zo schitterend in dat door zout en hitte uitgebeten landschap plaatste.
Continue Reading…
Beste Joep,
Midden in de winter, ergens eind juli van het magische jaar 2000, stond ik op de luchthaven van Singapore. In de rij, om aan boord te gaan van een vlucht naar Darwin, Australia.
Drie plaatsen voor mij in de rij stond een kolossale man, een regenton op boomstammen. De man had een grijze baard en …
Continue Reading…
Beste Joep,
Of ik de schrijver Hermann Hesse kende?
Ze keek me aan met grote, verwachtingsvolle ogen. Ik keek terug in de tijd. Toen ik nog tien jaar jonger was dan zij, las ik Siddhartha, maar ook Kim van Kipling, en de queeste van de brahmanenzoon en het Ierse weeskind zijn voor mij één geworden. Ze sprak met een zwaar Duits accent.
“Jazeker,” zei ik.
Continue Reading…
Beste Jur,
“Mary Shelley schreef met Frankenstein een roman die eigenlijk anti-techniek was. Daarin gaat het om het monster dat niet in bedwang te houden is. Ik vind dat eigenlijk niet heel erg interessant.”
Continue Reading…
Beste Jur,
De Australische dichter Les Murray is vandaag overleden, lees ik net op Tzum. Les is no more. Ik kende zijn werk nauwelijks, wel zijn reputatie van groot dichter, en die werd bestendigd door de paar gedichten die ik van hem gelezen heb.
Continue Reading…
Lees hier meer…
Beste Jur,
Inderdaad, ik zou je nog vertellen hoe Asymmetry van Lisa Halliday me was bevallen. Dat had ik beloofd, waaraan je me onlangs herinnerde. Het korte antwoord is: erg goed, dank je.
Continue Reading…